احساس سرما، گرما، فشار و غیره به عنوان کیفیت حس لامسه به شمار می آیند.
از سال ۱۸۹۰ میلادی روشن شده است که پوست بدن در تمام نقاط برای کیفیتهای یکسان، حساس نیست.
آزمایشها و تحقیقهای «فری» و «گلدشایدر» و دیگران نشان می دهد که قسمتهایی از پوست نسبت به سرما، قسمتی نسبت به گرما، قسمتی نسبت به تماس و قسمتی دیگر نسبت به درد حساس اند.
نقاط دیگر سطح پوست کـه بـیـن مناطق حساس قرار دارند، عموماً از خود حساسیتی نشان نمی دهند.
نتایج به دست آمده همراه با اطلاعات محققان، امکان تقسیم بندی حس لامسه را به حس فشار و گرما و سرما و حس درد فراهم ساخته است.
در این قسمت، علاوه بر توضیح حس لامسه (فشار و تماس گرما و سرما و درد) به احساس احشایی نیز اشاره خواهیم کرد؛ به همین جهت مجموع این حواس را «حواس جسمی - احشایی» می نامند.
فرق آن با سایرحواس، در این است که گیرنده های این حواس مانند گیرنده های بینایی و شنوایی در یک ارگان خاص قرار ندارند؛ بلکه در تمام سطح بدن پراکنده اند. تارهای مرکز رسان به اعصاب مخصوصی مرتبط نیستند؛ بلکه مشترکاً با اعصاب در ارتباط اند.
نقاط لمس و آستانه
اگر دو سوزن یک پرگار که فاصله آنها ۱۰ میلیمتر است، با سطح داخل انگشت تماس یابد، هر دو سوزن پرگار را به طور جداگانه احساس می کنیم، در حالی که هنگام تماس این دو سوزن با پشت دست، تفاوت آنها را احساس نخواهیم کرد.
این آزمایش ساده نشان میدهد که سطح پوست در تحریکهای یکسان حساسیت نشان نمی دهد و بین این دو قسمت آستانه اختلاف فضایی وجود دارد.
پراکندگی نقاط لمس
آزمایشهای فری و دیگران نشان می دهد که پراکندگی نقاط لمس در انگشتان و لب، از همه جا بیشتر است، در حالی که نقاط لمس در بازوها و ران و پشت، کمتراست.
به منظور تعیین نقاط لمس، به علت دشواری آزمایش، از روش تعیین آستانه اختلاف فضایی استفاده می کنند، بدین ترتیب که سر دو سوزن پرگار را در فواصل مختلف، به طوری که آزمودنی متوجه نشود، همزمان به سطح پوست بازو و ران او نزدیک می کنند تا هنگامی که تماس هر یک از دو سوزن پرگار را جداگانه احساس نماید؛ در این حال کمترین فاصله بین دو سوزن را که جداگانه احساس می شود، «آستانه فضایی» می نامند.